Patiënten met multimorbiditeit hebben tegelijkertijd twee of meer chronische aandoeningen. Dit houdt vaak in dat de aandoeningen lang aanhouden, niet spontaan verdwijnen en zelden volledig genezen kunnen worden. In 2016 varieerde de prevalentie van multimorbiditeit in Nederland, afhankelijk van de leeftijdsgroep, van 9,2% (bij 0-24 jarigen) tot 82,1 % (bij 75-plussers). Multimorbiditeit gaat vaak gepaard met functionele achteruitgang en problemen op psychosociaal gebied. Daarnaast hebben patiënten met meerdere chronische aandoeningen een kortere levensverwachting.

Multimorbiditeit en fragmentatie van zorg

Vanwege de stijgende prevalentie van zowel chronische aandoeningen en multimorbiditeit, als van de levensverwachting van patiënten met meerdere chronische aandoeningen, is er wereldwijd vraag naar organisatievormen om de kwaliteit van zorg voor deze patiëntengroepen te verbeteren. De huidige zorg in het ziekenhuis is georganiseerd rondom medisch specialismen, is ziektegericht, en wordt meestal gestuurd door de acute problemen van een patiënt. Deze organisatie leidt ertoe dat er door zowel patiënten met meerdere chronische aandoeningen die bij meerdere specialisten in het ziekenhuis komen als door de betrokken zorgverleners fragmentatie van zorg kan worden ervaren. Fragmentatie van zorg verwijst naar de situatie waarin patiënten behandeld worden door verschillende specialisten en zorgverleners, én deze zorgverleners onvoldoende samenwerken of toegang hebben tot relevante informatie over de patiënt. Dit heeft een negatieve invloed op de continuiteit en kwaliteit van zorg als gevolg. Gefragmenteerde zorg kan leiden tot onnodig zorggebruik, zoals over- of onder- diagnostiek en -behandeling, en potentieel vermijdbare uitkomsten, zoals spoedopnames in het ziekenhuis of (ernstige) bijwerkingen van medicatie. De huisarts houdt in beginsel de regie vanuit de eerste lijn, maar bij patiënten die veel ziekenhuiszorg ontvangen is het een uitdaging om overzicht te houden.

Wat zegt de patiënt?

Recent vragenlijstonderzoek van Patiëntenfederatie Nederland onder 7020 personen met meerdere chronische aandoeningen, toont dat meer dan 50% van de patiënten ervaart dat de zorg gericht is op één aandoening.  Meer dan 30% van hen vindt dat er meer contact tussen zorgverleners mag zijn, en een derde van hen heeft behoefte aan een coördinator in de zorg.

Betere afstemming van zorg

Om tegemoet te komen aan de zorgbehoeftes van patiënten met meerdere chronische aandoeningen, zal de zorg aangepast moeten worden. Gezien de toenemende omvang van deze doelgroep bestaat de noodzaak om tot duurzamere en doelmatigere oplossingen te komen, die aansluiten bij de principes van Passende zorg.  Het bereiken van een overkoepelende en afgestemde behandeling voor de patiënt met meerdere chronische aandoeningen vereist een nauwe samenwerking van de verschillende behandelaren. In de Risicoprofiel Basisset 2022-2027 staat ‘onvoldoende afstemming rondom bepalen van – of ontbreken van regie bij multidisciplinaire zorg’ genoemd als aandachtspunt. De KNMG heeft een handreiking ‘Verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg’ geschreven om randvoorwaarden te expliciteren voor het bieden van goede zorg in situaties van complexe samenwerkingsverbanden .

Al met al is er noodzaak tot betere regieondersteuning.